Deze website maakt gebruik van cookies. Bekijk ons cookiebeleid. Als je onze site gebruikt, gaan we ervan uit dat je akkoord bent.
Akkoord

Over Y'abal


Even voorstellen!

 

 

Hoop doet leven, want hoop doet weven - dat is waar Y'abal Handicrafts voor staat. Y'abal betekent dan ook "hoop" in een maya-taal. Y'abal Handicrafts biedt hoop op een duurzamer bestaan. Aan Maya-vrouwen, en hun gezinnen, op het Guatemalteekse platteland. Daarbij richt Y'abal Handicrafts zich op een ritueel onderdeel van hun dagelijkse leven: hun weefkunst. Door in nauwe samenwerking met de weefsters producten te ontwikkelen die een brug slaan tussen maya-traditie en westerse trend en deze producten voor een eerlijke prijs te verkopen, biedt Y'abal Handicrafts een welkome bron van inkomsten voor de producenten. Promoot Y'abal Handicrafts een eeuwenoude traditie die door massaproductie dreigt te verdwijnen. Leert Y'abal Handicrafts deze vrouwen weer trots te zijn op hun afkomst en cultuur. En brengt Y'abal Handicrafts een stukje Guatemalteekse kleur naar Nederland. Kortom: hier en daar een mooier bestaan!

 

Het productieproces

Het grootste deel van het Yabal-aanbod, namelijk alles dat van katoen is, wordt op het zogenaamde heupweefgetouw geweven. Het wollen assortiment (de kussens en de woonplaids) wordt op het voetweefgetouw geweven.

Al meer dan 3000 jaar weven Mayavrouwen op het heupweefgetouw kleding voor hun eigen familie en producten voor de lokale verkoop. Het heupweven is symbool van hun Maya-zijn en ritueel onderdeel van hun dagelijks leven. Met de riem van het weefgetouw om haar heup gebonden, en het uiteinde aan een boom of pilaar, is de weefster een integraal onderdeel van het weefgetouw. Tegelijkertijd is zij zo één met haar omgeving. Feitelijk is het heupweefgetouw een erg eenvoudig instrument, slechts bestaand uit een aantal houten staken en een leren riem die om het lichaam van de vrouw geslagen wordt. Het werk zelf vereist evenwel grote vaardigheid en algehele toewijding; zelfs de meest ervaren vrouwen kunnen hooguit een centimeter of drie per uur weven. Eerst wordt het benodigde garen geselecteerd en in "atol de maza" (maïspap) gewassen om het te verstevigen. Daarna worden de verschillende kleuren draad volgens patroon op het raam geplaatst, het lastigste karwei. Pas als de talloze draden van elkaar gescheiden zijn en op volgorde om de houten staken zijn gelegd kan het feitelijke weven beginnen. Uren achtereen zit de vrouw op haar knieën op een "petate" (een stromatje) om met krachtige armbewegingen centimeter voor centimeter haar kunstwerk aan elkaar te weven.

Dan het voetweefwerk! Dat is het werk van de familie Alvarado in Momostenango, een departement in Guatemala dat internationaal bekend staat om haar wollen kleden, chamarras genaamd. Al het wollen goed op de Yabal-shop wordt dan ook op het zogenaamde voetweefgetouw gemaakt. Deze vorm van weven is met name het domein van de mannen. Het zijn dan ook vooral Luis en zijn (oudere) zonen die achter dit houten raamwerk plaatsnemen. Maar zij doen méér dan wol weven alleen. Want zij krijgen de wol vers van het schaap aangeleverd, en moeten het dan eerst nog ontwarren en van takjes en blaadjes enzo ontdoen. En het tot garen spinnen, en verven – in zoverre ze andere kleuren dan die van het originele wol zelf willen gebruiken dan. Dat verven doen ze overigens uitsluitend met middelen uit de natuur. Om een idee te geven: om een koffiekleur te verkrijgen, gebruiken ze boomschors; voor het blauw gebruiken ze de indigo plant, en de rode tinten komen van …de pissebed! Kortom, de wollen weefwaren op de Yabal-shop zijn niet enkel fair beloond handwerk, maar ook ecologisch verantwoord! En heerlijk warm bovendien!

Het productieproces in Momostenango

Zo kenmerkt elk dorp en elke streek in Guatemala zich door haar unieke weeftechnieken, en klederdracht. Om variatie aan te kunnen brengen in haar assortiment werkt Y'abal Handicrafts dan ook met coöperaties in verschillende dorpen. Elke coöperatie heeft haar eigen stijl en specialiteit, van fijn ingeweven borduursels waarin eeuwenoude symbolen verwerkt worden tot ingenieuze technieken waar meerkleurige draden (het zogenaamde jaspe) prachtige designs opleveren. De producten van Y'abal Handicrafts tonen aldus het veelzijdige artistieke talent van de Maya bevolking.

 

Het Y'abal Handicrafts Team

"Y'abal Handicrafts" verwijst zowel naar het project als naar de monitorende en exporterende organisatie, gevestigd in Quetzaltenango - de tweede stad van Guatemala. Met Melissa als coördinator, en met de inzet van wisselende vrijwillig(st)ers, worden daar productideeën ontwikkeld (of op haalbaarheid getoetst), bestellingen ontvangen, overlegd met en doorgegeven aan de producenten, opgehaald en op kwaliteit gecontroleerd, naar de kleermaker gebracht, en in de winkel ter verkoop aangeboden. Deze organisatie onderhoudt daarmee rechtstreeks contact met de weefsters. En zoekt en werft fondsen, en organiseert trainingen en workshops voor de aangesloten producentgroepen.

Deze webwinkel is onderdeel van "Y'abal Handicrafts Nederland", de partnerorganisatie van Y'abal Handicrafts in Guatemala, opgericht in 2010 door ondergetekende. Maar aan die formele registratie gingen reeds enkele jaren aan vrijwillige arbeid voor het project vooraf. Wat bedoeld was om een nieuwe ervaring op te doen, een onbekende cultuur op te snuiven, nieuwe mensen te ontmoeten en tijdelijk met iets heel anders bezig te zijn dan mijn proefschrift (binnen de richting Sociale Geografie aan de universiteit in Nijmegen), werd een nieuwe "roeping." Eind 2007 vertrok ik naar Quetzaltenango (in de volksmond Xela genoemd), om daar vijf maanden als vrijwilligster verschillende groepen weefsters te ondersteunen bij het verbeteren van hun marktpositie - daarbij nauw ondersteund door Yet van Oenen, een Nederlandse die reeds enkele jaren in Xela woonde, en daar de noodhulporganisatie Y'abal had opgericht. Project Y'abal Handicrafts was geboren!

Dusdanig gegrepen door de kleurigheid van het Guatemalteekse leven, de sobere levenswijze van de Mayabevolking en de kunst van hun traditionele ambacht, besloot ik om me na terugkeer naar Nederland te blijven inzetten voor het project. En nu ben ik dus belast met de verkoop van de geweven modeaccessoires (tassen, sjaals) en woningdecoraties (plaids, kussens, tafeltextiel) in Nederland en buurlanden. Of eigenlijk wil ik het niet "belast" noemen, maar "begunstigd." Want wat is er mooier en leuker dan producten op een markt te brengen die door hun kwaliteit en design exclusiviteit uitstralen? Die een schitterende - maar veronachtzaamde - traditie en cultuur weerspiegelen? En die dan ook nog eens rechtstreeks bijdragen aan een beter bestaan van de producenten?

 

In beeld: de oorsprong en onze missie

 

De producenten

Die producenten, dat zijn er inmiddels zo'n 80, overwegend vrouwen, en georganiseerd in vier groepen in verschillende dorpen in het Guatemalteekse Hoogland - elk met hun eigen problematiek en geschiedenis.

Vrouwen van Santa Catarina Zo verloren de bewoners van de dorpen Pacutama I en Chuicutama, in de gemeente Santa Catarina, eind oktober 2005 huis en haard toen orkaan Stan over hun woongebied aan de kuststreek raasde. Noodgedwongen trokken zij naar hoger gebied. Met hulp van buitenlandse organisaties werden hun dorpen heropgebouwd maar de klimatologische omstandigheden maakt koffieteelt, hun oorspronkelijke bestaan, onmogelijk. Y’abal Handicraftswil de vrouwen van deze dorpen de kans geven om, via een techniek die ze al generaties lang van moeder op dochter doorgeven, hun gezin van een extra bron van inkomsten te voorzien.
Weefgroep in Chirijox In Chirijox, in de gemeente Nahuala, werkt Y´abal Handicrafts samen met de cooperatie Kato’qib, “laat ons onszelf helpen” in de Maya-taal Quiché. Een probleem dat zich sterk (maar niet specifiek) in deze gemeenschap voor doet is het overmatige drankgebruik van veel van de mannen. De vrouwen staan er dus zo goed als alleen voor.
Weefgroep in Chuacruz Dat is nog letterlijker het geval in het dorp Chuacruz, gelegen tussen de maisvelden op een flink eind van de hoofdweg. Als gevolg van de burgeroorlog (1960-1996) kwamen veel vrouwen uit deze gemeenschap alleen voor de zorg van het gezin te staan. Zonder opleiding of werkervaring en zonder beheersing van het Spaans, is de kunst van het weven bij uitstek de manier om werk en zorg voor kinderen en huishouden te combineren. De coöperatie waarmee Y’abal Handicrafts hier samenwerkt heet “Wajxaq’ib kan” dat naar de achtste dag van de Maya-kalender, de dag van het weven, verwijst.
De familie in Momostenango En naast die vier groepen “heupweefsters” is er tot slot nog de familie Alvarado in Momostenango, in het gelijknamige departement. Anders dan de overige weefgroepen maakt deze familie gebruik van het voetweefgetouw en weeft ze met wol. En spint dat wol ook zelf, en verft het – uitsluitend met middelen uit de natuur en dus volledig ecologisch! Hun woonerf laat dan ook niets te raden over: hier wordt gehandwerkt. In een grote ligt wol met natuurlijke grondstoffen blauw te kleuren, ernaast staat een rad om het wol te spinnen. Tegen de muur hangen kluwen wol in allerlei kleuren. En onder de veranda staan zes houten voetweefgetouwen. Het gehele productieproces is daarmee in handen van de familie, van het spinnen en verven van de wol tot het weven van de tapijten en “chamarras” – dikke dekens, in deze shop aangeboden als “plaids”. Y’abal Handicrafts probeert ook het Nederlandse publiek warm te krijgen voor (en dóór) deze producten. Want naast de originele woonplaids, zijn de kussens uit Momostenango het hele jaar door warme eyecatchers in elke kamer van het huis. En de verkoop van hun wollen producten zorgt er tegelijkertijd voor dat de zeven kinderen in dit gezin niet alleen de lagere school kunnen afronden maar ook een vervolgstudie kunnen kiezen – een kans die de ouders Telma en Luis zelf nooit hebben gehad.

Zoals gezegd: stuk voor stuk groepen producenten met niet alleen een eigen weefspecialiteit maar ook een eigen verhaal. Maar wat hen verbindt is hun maya cultuur, en hun wil en trots om die ondanks de discriminatie die zij nog altijd in de Guatemalteekse samenleving ondervinden levend te houden. . En hun wil en trots om zich verder in deze techniek te bekwamen. Want al wordt het heupweven al eeuwenlang van generatie op generatie doorgegeven, weven voor eigen gebruik of voor de lokale bevolking is natuurlijk toch iets anders als weven voor de westerse en kritischer consument. En dus nemen deze vrouwen met vlijt deel aan trainingen die zij binnen het project aangeboden krijgen en die kwaliteitsverbetering van de producten beogen. Maar dat niet alleen: zij volgen ook trainingen en workshops gericht op bevordering van de samenwerking en organisatorische versterking. En de besturen van de verschillende coöperaties krijgen training in zaken als administratie, kostenberekening, economie, en, op termijn, computerles. Y'abal Handicrafts biedt nu, en straks, een uitgebreid trainingsprogramma. Want het uiteindelijke doel is dat de vrouwen zonder externe hulp en onafhankelijk een organisatie weten te opereren die lokaal en internationaal hun talenten toont - en eerlijk beloont!- en hun families een duurzaam bestaan en toekomst zonder onzekerheid verschaft. Met hun enthousiasme en doorzettingsvermogen moet dat zeker gaan lukken!

 

Onze gedragscodes

Meer weten?

Op www.yabal-handicrafts.com lees en zie je nog meer over ons eerlijke kunstnijverheidsproject in Guatemala.

Yabal Correo

Wil je op de hoogte blijven van de activiteiten en ontwikkelingen binnen dit project, én een streepje voor hebben in de Yabal-shop? Meld je dan aan voor de Yabal Correo, onze ongeveer 3-maandelijkse nieuwsbrief! 

Wil je meer weten hoe dit alles begon? Hoe ik zelf onverwacht dusdanig geïnspireerd raakte van de Mayatraditie dat ik tot de oprichting van Y'abal Handicrafts Nederland besloot? Zie dan www.marisha.waarbenjij.nu

En wil je mijn activiteiten en belevenissen als startend onderneemster volgen? Link dan met mij op Linked Follow MarishaMaas on LinkedIn, en/of volg mijn tweets op   Follow MarishaMaas on Twitter. Of houd de Yabal-Shop   FB pagina in de gaten, want daar vind je het állerlaatste nieuws en de nieuwste acties!

En op Pinterest Pinterestzie je in één oogopslag wat er gaande is binnen Y'abal Handicrafts (en wat ik ook daarbuiten interessant vind)!